China en Asean: twee egeltjes in Zuidchinese-Zee

In 2002 spraken de Asean-landen met China af dat ze een gedragscode zouden opstellen over hoe landen die een territoriaal geschil hebben met elkaar om dienen te gaan. Vijftien jaar later wordt een eerste concrete stap gezet. Het Filipijnse ministerie van buitenlandse zaken bevestigde woensdag dat er overeenstemming is over het raamwerk waaraan zo'n gedragscode moet voldoen.

Volgens persbureau Reuters, dat de concepttekst heeft ingezien, ligt een waterig compromis op tafel. De gedragscode die eruit voort moet komen zal niet bindend zijn en onderschrijft alleen de geest van het internationale zeerecht, zoals het VN-zeeverdrag, in plaats van deze als leidend te zien. Uiteraard roept het document landen op hun geschillen vreedzaam op te lossen, maar afspraken om territoriale kwesties definitief uit de wereld te helpen staan er niet in. Het biedt vooral ruimte voor praktische afspraken over het gebruik en beheer van de Zuidchinese-Zee.

Onzeker over beleid VS

Daarmee krijgt China zijn zin. Dat begon pas in 2013 met onderhandelen over een raamwerk op zijn voorwaarden. De afgelopen maanden leek China zelfs haast te krijgen en daar heeft het alle reden toe. De Asean-landen zijn verdeelder dan ooit. De Filipijnen, dat deze Asean-ronde voorzit, waren bereid de voor China desastreuze uitspraak van het Permanente Hof van Arbitrage in de ijskast te zetten in ruil voor een omvangrijk Chinees economisch steunpakket.

De Asean-landen zijn bovendien onzeker over de steun van de Verenigde Staten. Het Azië-beleid van de Trump-administratie is volstrekt onduidelijk en lijkt zich te concentreren op Noord-Korea. Dat biedt China de kans om zijn economische macht in de regio uit te buiten.

Noord-Korea

De Amerikaanse minister Rex Tillerson woont dit weekend de 50ste Asean-leiderstop als toehoorder bij. Hij zal tijdens de top een onderonsje hebben met zijn Chinese ambtsgenoot Wang Yi met Noord-Korea bovenaan de agenda. Een ontmoeting met de Noordkoreaanse minister van buitenlandse zaken -ook als toehoorder aanwezig- staat vooralsnog niet gepland.

De Asean is de Associatie van Zuidoostaziatische landen met de Filipijnen, Indonesië, Maleisië, Singapore, Thailand, Brunei, Birma, Cambodja, Laos en Vietnam als lidstaten.