Sommige daders zijn meer gelijk dan anderen

Sinds anderhalve week is China in de ban van #MeToo. Het begon allemaal op 23 juli toen een voormalige medewerkster van de liefdadigheidsinstelling YiYou oprichter Lei Chuang beschuldigde van verkrachting. De toen 20-jarige vrouw zou in 2015 in een hotel door Lei zijn overweldigd en daarna hield het misbruik enige tijd aan.

De vrouw besloot na drie jaar anoniem in een open brief op WeChat over haar ervaring te vertellen, nadat ze over soortgelijke beschuldigingen van andere medewerksters had vernomen. Lei publiceerde snel online een reactie waarin hij zijn fout erkende en excuses aanbood. Maar dezelfde dag liet hij een verklaring uitgaan waarin stond dat hij met wederzijdse instemming seks met de medewerkster had gehad. Toen een tweede medewerkster in de openbaarheid trad, opende de politie van Beijing een onderzoek.

#MeToo China

Beschuldigingen van misbruik zijn er in een land als China natuurlijk wel vaker geweest. Het leidde steevast tot verontwaardiging, maar nu begonnen meer vrouwen met hun eigen ervaringen naar voren te treden. Zij beschuldigden een andere bekende filantroop, Feng Yongfeng; een journalist die voor westerse media schreef, Zhang Wen; een mensenrechtenactivist, Lei Chuang. Zelfs de homogemeenschap beleefde zijn eigen coming out; drie mannen beschuldigden Zhang Jinxiong, voorvechter van homorechten, van seksuele intimidatie.

Meer dan twintig bekende Chinezen werden beschuldigd. De hashtag #MeToo werd op Weibo in een week tijd meer dan 70 miljoen keer gebruikt. Meer dan 45.000 reacties werden gepubliceerd. Chinese media berichtten gretig over de beschuldigingen. Maar niet over iedereen.

Censuur

Want toen de bekende tv-presentator Zhu Jun (foto) een week geleden van aanranding werd beschuldigd greep de censuur in. Een stagiaire schrijft anoniem dat Zhu haar in zijn kleedkamer een vaste baan beloofde en haar vervolgens begon te betasten. Aan de aanranding kwam pas een eind toen een van de gasten de kleedkamer binnenkwam. Zhu is een bekende verschijning in China, hij presenteert een populaire talentenjacht, het interviewprogramma Artiestenleven en is ook een van de vaste gezichten van het CCTV Nieuwjaarsgala, het best bekeken tv-programma ter wereld.

De vrouw besloot aangifte bij de politie te doen, maar kreeg daar het advies het erbij te laten zitten. Zhu en CCTV hadden een positieve invloed op de samenleving en haar beschuldigingen zouden dat imago schaden. De stagiair droop af, maar besloot nadat ze bij vrienden haar verhaal had gedaan toch de publiciteit te zoeken. Toen greep de censuur in. Volgens China Digital Times, dat censuur in China onderzoekt, werd tot tweemaal toe een opdracht aan de media en internetproviders verspreid om alle berichtgeving over de beschuldigingen aan Zhu's adres te verwijderen.

Bliksemafleider

Mogelijk kwamen de eerste beschuldigingen de Chinese overheid helemaal niet zo slecht uit. In dezelfde week was grote maatschappelijke onrust ontstaan over een vaccinschandaal. Honderdduizenden Chinese kinderen hebben in de afgelopen periode een ondeugdelijk middel gekregen in het kader van een wettelijk verplicht vaccinatieprogramma. Een smeuïg seksschandaal vormde een welkome bliksemafleider.

Maar al snel bleek een doos van Pandora geopend. De beschuldigingen bleven niet beperkt tot de non-profitsector, journalistiek en activisten, maar begonnen ook staatsinstituties te raken. Waar zou dit ophouden? Toen het onlinemagazine Portret een oproep onder zijn lezeressen deed, ontving het binnen een dag 1.724 reacties van vrouwen die ervaringen hadden met seksuele intimidatie of misbruik. Toen werd de oproep verwijderd.

Topje van de ijsberg

Het heeft er alle schijn van dat beschuldigingen die nu naar buiten zijn gebracht het topje van de ijsberg vormen. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de Chinese vrouwen negatieve ervaringen heeft met seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer.

Toch bedroeg het aantal rechtszaken in de periode 2010-2017 over seksuele intimidatie slechts 34 (verkrachting niet meegerekend). Daarvan werden er 32 door de daders aangespannen; zij probeerden hun ontslag ongedaan te maken of beschuldigden hun slachtoffers van smaad. In de overige twee gevallen werden de verdachten van seksuele intimidatie vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. In de onderzochte periode werden in heel China in totaal 50 miljoen rechtszaken gevoerd.

Perverse westen

Toen in oktober 2017 uit het schandaal rond de Hollywood-bobo Harvey Weinstein de #MeToo-beweging voortkwam, werd er in Chinese media volop gepubliceerd over de seksschandalen in het westen. Het leidde toen echter niet tot openbaringen in China zelf. Die schade wordt tien maanden later alsnog ingehaald.