Quick scan opvolging Dalai Lama

1) Een Lama is een boeddhistische leraar of goeroe en de Dalai Lama wordt als de belangrijkste binnen het Tibetaans boeddhisme beschouwd.

 

2) De traditie begon in de 16e eeuw toen Sönam Gyatso als eerste de titel Dalai Lama kreeg. Hij werd overigens direct de derde Dalai Lama. Zijn twee voorgangers werden postuum zo genoemd.

 

3) Volgens de traditie wordt de ziel van alle Dalai Lama’s door reïncarnatie overgedragen. De huidige Dalai Lama, Lhamo Dhondup, is geboren in 1935 en in 1937 aangewezen als veertiende Dalai Lama.

 

4) De ziel van de Dalai Lama zou zo sterk zijn dat hij zelf kan bepalen bij wie hij reïncarneert. Het is vervolgens aan geestelijken om zijn ziel bij een jong kind te herkennen en vervolgens te toetsen.

 

5) De huidige Dalai Lama kreeg een trommel en wandelstok te zien die aan de 13e Dalai Lama hadden toebehoord en reageerde daarop met "Van mij. Van mij." Daaruit werd afgeleid dat hij de voorwerpen herkende.

 

6) De Dalai Lama wordt wel als leider van het Tibetaans boeddhisme gezien. Zover dat nu al het geval zou zijn is dat zeker niet altijd zo geweest. De Dalai Lama heeft vaker niet dan wel politieke of bestuurlijke macht gehad.

 

7) Tibet is door de geschiedenis heen afwisselend onafhankelijk geweest en onderworpen door Chinese en Mongoolse heersers. Zo was Tibet in de 18e tot begin 20ste eeuw een Chinees protectoraat.

 

8) Nadat de Qing-dynastie in China was gevallen, werd in 1913 de onafhankelijkheid uitgeroepen met de dertiende Dalai Lama aan het hoofd. Tibet sloot een verdrag met de Britten waarin onder meer de Chinese invloed werd beperkt.

 

9) De Republiek China achtte zich niet gebonden aan dit verdrag en meende dat de Tibetaanse regering niet bevoegd was dergelijke afspraken te maken. De leiders van de Volksrepubliek China namen in 1949 dit standpunt over.

 

10) Onder dreiging van een Chinese invasie tekende de Tibetaanse regering in 1951 het 17-puntenakkoord waarin Tibet onderdeel van de Volksrepubliek ging uitmaken, zij het met enige autonomie.

 

11) In maart 1959 ontstond een opstand tegen de Chinese bezetting die zich ook richtte tegen Tibetanen die met de Chinezen samenwerkten . Toen het Volksbevrijdingsleger de opstand neersloeg vluchtte de Dalai Lama naar India in de hoop een nieuw akkoord te kunnen sluiten.

 

12) In 1981 presenteerde de Chinese regering een vijfpuntenplan met daarin een terugkeer van de Dalai Lama, herstel van zijn religieuze status en een plekje in het Volkscongres, op voorwaarde dat hij zich in Beijing zou vestigen. Dit voorstel werd in 1986 afgewezen.

 

13) De Dalai Lama ging zich vervolgens succesvol richten op het mobiliseren van steun voor een onafhankelijk Tibet. Hierop begon China een tegencampagne om de Dalai Lama, die zij als gevaarlijke separatist beschouwen, zo veel mogelijk monddood te maken.

 

14) In 2014 verraste de Dalai Lama vriend en vijand met een interview in Welt am Sonntag waarin hij liet optekenen dat hij mogelijk de laatste Dalai Lama zou zijn. Zijn secretariaat haastte zich na publicatie te verklaren dat het aan de bevolking van Tibet is te bepalen of er een vijftiende Dalai Lama komt.

 

15) Blijkbaar is de Dalai Lama tot de conclusie gekomen dat er voldoende behoefte aan en draagvlak voor het instituut is. Want deze week openbaarde hij een video over zijn opvolging.

 

16) Daarin verklaarde hij dat zijn opvolger volgens bestaande traditie moet worden gezocht onder toezicht van de onlangs opgerichte stichting Gaden Phodrang. Bovendien herhaalde hij dat zijn reïncarnatie niet in China (en dus ook niet in Tibet) zal worden geboren.

 

17) Daarmee zet hij de Chinese overheid bij voorbaat de voet dwars. Die vindt namelijk dat ze -zoals bij alle religieuze stromingen in het land- mee mag praten over de opvolging, om te voorkomen dat via het Tibetaans boeddhisme wordt gestreefd naar een onafhankelijk Tibet.

 

18) Het ministerie van religieuze zaken presenteerde in 2007 de voorwaarden waaraan de opvolgingsprocedure zou moeten voldoen. Een commissie van geestelijken selecteert dan getalenteerde jongeren wiens namen in een gouden urn worden gedaan om de volgende Dalai Lama door loting te bepalen. Zo is het in de keizertijd ook enkele malen gegaan.

 

19) De crux zit hem in beide gevallen natuurlijk in de samenstelling van de groep geestelijken die via welke methode dan ook de volgende Dalai Lama bepalen. De Tibetaanse regering in ballingschap én de Chinese overheid willen dat maar wat graag bepalen.

 

20) Niemand weet hoe oud de huidige Dalai Lama zal worden, maar dat hij in de komende jaren zal overlijden ligt voor de hand. Dan is de kans dus aanwezig dat er twee Dalai Lama’s komen: één door de Tibetaanse regering in ballingschap aangewezen en één door Beijing.

 

21) De laatste zal op weinig geestelijk gezag kunnen rekenen onder religieuze Tibetanen. Maar de andere zal gedoemd zijn vanaf de zijlijn commentaar te geven op politieke ontwikkelingen in Tibet. Net zoals de huidige Dalai Lama de laatste jaren op een publicitair zijspoor terecht is gekomen.

 

 

vrijdag 4 juli 2025