Quick scan: overheidsingrijpen bij Nexperia

1) Wingtech is een Chinees bedrijf dat halfgeleiders ontwerpt en produceert, in 2006 opgericht door Zhang Xuezheng. Het bedrijf is sinds 2015 beursgenoteerd in Shanghai en deels in handen van Chinese staatsbedrijven.

 

2) In 2018 kocht Wingtech het Nederlandse Nexperia, oorspronkelijk een Philips-dochter die computerchips maakt. Nexperia heeft productiefaciliteiten in Nijmegen, Hamburg, Manchester, Guangdong (China), Seremban (Maleisië) en Cabuyao (Filipijnen).

 

3) Dit weekend maakte Wingtech voor beurs bekend dat de Nederlandse regering op 30 september de Wet Beschikbaarheid Goederen heeft ingeroepen dat Nexperia gedurende twaalf maanden onder een vorm van staatstoezicht plaatst. De overheid behoudt zich dan het recht voor beslissingen van de directie te voorkomen of terug te draaien.

 

4) Direct na deze beslissing stapte de lokale directie naar de Ondernemingskamer in Amsterdam om Zhang Xuezheng te laten schorsen als topman en dat Wingtechs aandelen onder toezicht worden geplaatst. De Ondernemingskamer ging hier in mee en besliste dat een onafhankelijke, niet-Chinese bewindvoerder met vetorecht moet worden aangesteld.

 

5) Volgens een aankondiging op de overheidswebsite is het zeer uitzonderlijk dat de Wet Beschikbaarheid Goederen wordt ingeroepen om in te grijpen in de bedrijfsvoering van een private onderneming.

 

6) Dat zou in dit geval zijn gebeurd vanwege “recente en acute signalen van ernstige bestuurlijke tekortkomingen en handelingen bij Nexperia. Deze signalen bedreigen de continuïteit en waarborging op Nederlandse en Europese bodem van cruciale technologische kennis en capaciteiten. Het verlies daarvan zou een risico kunnen vormen voor de Nederlandse en Europese economische veiligheid.”

 

7) De wet is uit 1951, net na de oorlog dus, en bedoeld om te garanderen dat in tijden van oorlog, oorlogsdreiging of daaraan verwante buitengewone omstandigheden bepaalde strategische goederen beschikbaar blijven.

 

8) Opmerkelijk is dat minister van Economische Zaken Karremans op 30 september, de dag van de aankondiging aan Nexperia dus, de wet heeft aangevuld met bepalingen die voorzien in het benoemen van ambtenaren die er op moeten toezien dat aanwijzingen van het kabinet ook worden uitgevoerd.

 

9) Wat is er nu precies met Nexperia aan de hand dat deze vergaande bemoeienis van de Nederlandse overheid rechtvaardigt? Er is nog veel onduidelijk, maar de volgende vier scenario’s zijn denkbaar.

 

10) In media wordt wel gesuggereerd dat wordt gevreesd voor kennislekkage, waarbij kennis op het gebied van de productie van halfgeleiders naar China wordt verplaatst. Hoewel de aankondiging van de regering hiernaar lijkt te verwijzen, lijkt mij dit minder waarschijnlijk, omdat Nexperia huis-, tuin- en keukenchips produceert voor fabrikanten van voertuigen en huishoudelijke apparatuur. Dat kunnen ze in China ook.

 

11) Ook wordt wel gefilosofeerd dat Wingtech de productielijn(en) van Nexperia naar China wil verplaatsen. Los van de vraag of het zo eenvoudig is een high tech-fabriek op te pakken en elders in de wereld neer te zetten, lijkt ook dat me minder waarschijnlijk omdat Nexperia succesvol en winstgevend produceert voor klanten in Europa.

 

12) In december heeft de Amerikaanse regering Wingtech op een zwarte lijst geplaatst van Chinese bedrijven die een exportvergunning behoeven om apparatuur of kennis van Amerikaanse bedrijven te krijgen. Per 1 oktober is die lijst uitgebreid met dochterondernemingen waarin de Chinese bedrijven een meerderheidsbelang hebben. Daar valt Nexperia dus nu ook onder.

 

13) Is die timing toeval of niet? Het zou kunnen dat de regering daags voordat deze maatregel van kracht werd heeft ingegrepen omdat het over aanwijzingen beschikt dat de productie van Nexperia zonder die Amerikaanse leveranties in gevaar komt of zelfs zou moeten stoppen.

 

14) Dat zou in ieder geval verklaren waarom juist de Wet Beschikbaarheid Goederen in stelling is gebracht, die is bedoeld om productie van strategische goederen te garanderen. In een oorlogs- danwel noodsituatie, dat dan weer wel.

 

15) Maar er is nog een vierde scenario mogelijk waar ik nog niets over heb gelezen en die wel refereert aan een oorlogssituatie. En dat is dat Nexperia rechtstreeks betrokken is bij het leveren van computerchips aan Rusland.

 

16) In januari 2023 meldde de Britse denktank Royal United Services Institute dat Nexperia-onderdelen in Oekraïne zijn aangetroffen in de restanten van Russische raketten.

 

17) Die onderdelen kunnen op verschillende manieren in Rusland terecht zijn gekomen, ook zonder medeweten van Nexperia zelf. Nexperia reageerde op die berichten dat het zich aan sanctieregels houdt.

 

18) Interessant genoeg bevat de motivatie van het besluit van minister Karremans van 30 september de Wet Beschikbaarheid Goederen uit te breiden geen verwijzing naar China, maar wel naar Rusland. Toezichthoudende ambtenaren, schrijft de minister, komen van de afdeling Toezicht Economische Veiligheid, want: “deze organisatie is verantwoordelijk voor […] het toezicht op de naleving van sancties jegens de Russische Federatie en Belarus.”

 

19) Hoe het precies zit weten we dus nog niet, maar opmerkelijk is het ingrijpen wel. Wingtech is furieus en heeft de steun van de Chinese regering ingeroepen. Nederlandse en Europese diplomaten maken nu overuren de Chinezen van de noodzaak en rechtmatigheid van het ingrijpen te overtuigen.

 

20) In de komende dagen zal veel duidelijk worden uit de Chinese reactie. Als die uitblijft of gematigd is, dan lag de schuld voor deze situatie blijkbaar bij Nexperia zelf. Anders zijn tegenmaatregelen tegen Nederlandse bedrijven in China niet uit te sluiten.

 

 

 

maandag 13 oktober 2025