Japanner en Chinees denken negatiever over elkaar

De verhouding tussen buurlanden kan soms koel zijn. Zeker als ze belangrijke concurrenten van elkaar zijn, er in het verleden oorlog is geweest en als er sprake is van een grensgeschil. Maar zo slecht als de inwoners van Japan en China over elkaar denken zie je toch maar zeer zelden.

Bij 92,8 procent van de onderzochte Chinezen leeft een negatief beeld van Japan. Een jaar geleden was dat nog 28 procentpunten minder. Andersom heeft 90,1 procent van de Japanners een negatief beeld van China. In in 2012 was dat nog 84,3 procent. Dat blijkt uit een jaarlijks onderzoek van staatskrant China Daily en de Japanse denktank Genron NPO.

China windt zich op over eilanden

Slechts 5,2 procent van de Chinese en 9,6 procent van de Japanse respondenten heeft een positief beeld van de ander. Onder hoogopgeleiden is het wederzijdse imago overigens minder negatief. Maar nog altijd heeft 52,8 procent van de Chinese en maar 36,3 procent van de Japanse hogeropgeleiden een positief beeld van de ander.

Vragen de onderzoekers naar de reden van die mening, dan wordt het conflict om de Diaoyu/Senkaku-eilanden het meest genoemd. Voor 53,2 procent van de Japanse respondenten is dit het gekozen antwoord uit een rijtje mogelijke antwoorden. Bij de Chinezen is dat 77,6 procent; bijna het dubbele van de 39,8 procent die dat vorig jaar als antwoord gaf. Het Japanse oorlogsverleden en de weigering daarvoor excuses aan te bieden is voor de Chinese onderzoeksgroep de tweede reden. Andersom is de voortdurende Chinese kritiek op Japans oorlogsverleden de tweede verklaring die door Japanners wordt gegeven om de overburen negatief te beoordelen.

Eerst ruzie of eerst eten...

Als Chinezen wordt gevraagd waar ze het eerst aan denken bij Japan, dan noemen ze de Diaoyu-eilanden. Vorig jaar was het meest gegeven antwoord nog electronica. Japanners denken bij China direct aan eten; de Senkaku-eilanden volgen als tweede.

Wat moeten beide landen eigenlijk doen om de spanning rond de omstreden eilanden te verbeteren? Onderhandelen of internationale arbitrage, zeggen de meeste Japanners. Bij de hogeropgeleiden ligt de prioriteit bij het voorkomen van militaire incidenten. Ook het gezamenlijk economisch ontwikkelen van het gebied in afwachting van een definitieve oplossing voor het dispuut wordt vaak genoemd. Chinese respondenten noemen een betere controle van het gebied door de Chinese kustwacht als beste optie. Een derde van de respondenten in China denkt dat de kwestie tot een oorlog kan leiden.

Slechtste imago sinds 2005

Voor het onderzoek zijn 2.542 Chinezen in vijf grote steden bevraagd, waarvan 1.002 hogeropgeleiden. In Japan deden 1.805 volwassenen mee, waarvan 805 hogeropgeleiden.

Het onderzoek wordt sinds 2005 jaarlijks uitgevoerd. In dat jaar liepen spanningen tussen beide landen op toen de Japanse premier Junichiro Koizumi de Yasukuni-tempel bezocht. Deze tempel herdenkt de soldaten van alle oorlogen die in naam van het keizerrijk zijn gevallen. In een boek worden de namen van alle militairen bijgehouden; ook degenen die oorlogsmisdaden hebben gepleegd. Bovendien is er een museum bij de schrijn dat volgens sommigen een revisionistisch beeld van Japanse oorlogshandelingen geeft.