Asean-landen bezorgd over regionale veiligheid

De tien landen verenigd in de Associatie van Zuidoostaziatische landen (Asean) praten over economische samenwerking in deze snel groeiende regio. Maar ook de veiligheid staat op de agenda. Landen vrezen destabilisatie door de kwestie Noord-Korea, maar kijken ook met argusogen naar de Diaoyu/Senkaku-eilanden waar de spanning oploopt. De afgelopen dagen spelen schepen van de Chinese marine en Japanse kustwacht een kat-en-muisspel met elkaar en spreken politici dreigende taal, waardoor de kwestie verder lijkt te escaleren.

Territoriale conflicten

Deze laatste kwestie heeft de bijzondere belangstelling van de Asean-landen, omdat ook landen aan de Zuid-Chinese Zee territoriale conflicten met China hebben. Ook willen de landen niets weten van China's claim om een groot deel van de Oost-Chinese Zee tot zijn territoriale wateren te bestempelen. Die wateren zijn belangrijk voor vrije scheepvaartroutes, als visgronden en de zeebodem herbergt mogelijk olie en gas.

Aangesloten bij de Asean zijn de Filipijnen, Indonesië, Maleisië, Singapore, Thailand, Brunei, Birma, Cambodja, Laos en Vietnam.

Gezamenlijke gedragscode

De tien landen hebben afspraken gemaakt over de manier hoe ze met territoriale conflicten om willen gaan. Met een gezamenlijke strategie hopen ze sterker te staan en zich niet uit elkaar te laten spelen door grote buurman China.

Vorig jaar lukte het de Asean-landen nog niet tot een gezamenlijk standpunt te komen. Ook nu zijn de landen verdeeld over de juiste aanpak; een gezamenlijke gedragscode werd in officiële verklaringen ook niet genoemd. Maar uit de woorden van de Filipijnse president Benigno Aquino valt op te maken dat de Asean-landen hier per se vooruitgang willen boeken. Hij noemde het 'prachtig' dat voorzitter Brunei de kwestie direct als eerste onderwerp ter tafel had gebracht.

Consensus met China

De nadruk ligt op een vreedzame benadering, volgens de regels van het internationale recht, gericht op consensus. De landen benadrukten dan ook dat ze goede relaties met China nastreven en willen dat dit land een gedragscode te zijner tijd mede onderschrijft.

In augustus komen de Asean-landen met China in Jakarta bijeen. De bijeenkomst markeert het tienjarig jubileum dat China zich als strategisch partner met de Asean verbond. De Chinese leiders hebben aangekondigd dat ze alleen over territoriale kwesties willen praten 'als de tijd rijp is' en doen dat het liefst op bilaterale basis en niet met de Asean gezamenlijk.

Militaire landing

Vorige maand nog liet China militairen landen op James' Rif, het zuidelijkste stukje land dat China betwist, op slechts 80 kilometer van de kust van Maleisië. Een jaar geleden vestigde het een permanente marinebasis op het Scarborough Rif, een ander betwist eiland 230 kilometer ten noorden van de Filipijnen.

De Filipijnen, die menen dat diplomatieke inspanningen te langzaam gaan, hebben in juni het initiatief genomen de VN in te schakelen bij het territoriale conflict.