Den Haag middelpunt strijd om Zuidchinese-Zee

Deze week begint dan eindelijk de behandeling van de klacht die de Filipijnen twee jaar geleden indiende bij het Permanente Hof van Arbitrage. Niet de inhoudelijke behandeling, dat duurt nog maanden. Maar wel een hoorzitting over de bevoegdheid van het hof om over deze zaak te oordelen.

China is geen procespartij en heeft formeel geen juridisch standpunt ingenomen. Maar in december publiceerde het Chinese ministerie van buitenlandse zaken een uitgebreid document met maar liefst 93 punten over de zaak. Het was in feite China's verdediging, alleen mag het niet zo heten. In de hoorzitting over de bevoegdheid van het hof zullen China's bezwaren toch aan de orde komen.

Handigheidje

Belangrijkste punt van de Chinezen is dat het arbitragehof niet bevoegd is om over territoriale kwesties te oordelen. Volgens China is de jurisdictie van het hof gelegen in het VN-zeerechtverdrag (UNCLOS). Maar dat gaat alleen over de toepassing van regels in territoriale wateren, exclusieve economische zones en internationale wateren en niet over de vraag tot wiens territoir de eilanden, riffen en zandbanken in de zee behoren, zegt Beijing.

Er is wel een VN-hof dat over territoriale disputen kan oordelen: het Internationale Hof van Justitie in Den Haag. Maar dat kan alleen zaken behandelen als twistpartners de zaak gezamenlijk voorleggen. Omdat China internationale bemoeienis over territoriale disputen afwijst, hebben de Filipijnen besloten het arbitragehof te vragen een uitspraak te doen over het gebruik van zijn exclusieve economische zone. De vraag is nu of het hof meegaat in dit juridische handigheidje.

Negen strepen

China claimt vrijwel alle archipellen en daarom ook de controle van de Zuidchinese Zee. China leeft dan ook met vrijwel alle landen in het gebied in onmin over territoriale kwesties. Hoe omvangrijk de Chinese aanspraken zijn, blijkt uit de zogeheten lijn met negen strepen. Deze ooit nog door Mao geschetste kaart geldt tot op de dag van vandaag als de officiële Chinese kijk op de regio.

Het door China geclaimde gebied omvat bijna de gehele Zuidchinese Zee, met uitzondering van de territoriale wateren van de landen eromheen. Ook in de nota wordt dat standpunt herhaald en op grond van historische argumenten onderbouwd. Hoewel China officieel geen procespartij is, houdt het arbitragehof via de Chinese ambassade in Den Haag contact met de Chinese regering.

Over het hof

Het permanente hof van arbitrage is in 1899 opgericht als scheidsgericht om internationale kwesties vreedzaam op te lossen. Het is gevestigd in het Vredespaleis in Den Haag. In totaal 115 landen hebben het hof erkend, waaronder China en de Filipijnen.