China zet schouders onder vrijhandelsverdrag RCEP

Dinsdag begint in Singapore de topconferentie van de associatie van Zuidoost-Aziatische naties (Asean). De Chinese premier Li Keqiang, als toehoorder aanwezig, profileerde zich nog maar eens als voorvechter van een liberale wereldorde. In een opiniestuk dat maandag in Singapores belangrijkste krant Straits Times verscheen, brak hij een lans voor een open wereldorde in het licht van "opkomend protectionisme en unilaterisme".

Li noemde geen namen, maar de olifant in de kamer op deze Asean-meeting heet Donald Trump. Hij is er niet bij in Singapore. Poetin, Modi en Abe, allemaal komen ze naar Singapore, maar de Amerikanen -net zoals China als toehoorder aanwezig- laten zich vertegenwoordigen door vice-president Mike Pence. China lijkt vastbesloten daar volop gebruik van te maken. 

RCEP First

Trumps agenda -America First!- leidt al tot zelfreflectie bij de Asean-leiders. Wat hebben zij aan de Amerikanen als het erop aankomt de opkomst van China te beteugelen? Sinds het uitbreken van de handelsoorlog is China poeslief voor zijn regiogenoten. Vorige maand werd zelfs een gezamenlijke marine-oefening gehouden van China en Asean-landen. Een unicum, als je bedenkt dat vier Asean-landen een territoriaal dispuut met de Chinezen hebben over zeggenschap over de Zuidchinese-Zee.

Li's artikel onthulde dat China ondertussen de schouders heeft gezet onder RCEP, het Regional Comprehensive Economic Partnership. Li schreef dat hij met alle betrokkenen de onderhandelingen wil versnellen. Het vrijhandelsverdrag moet zestien landen omvatten: de tien Asean-leden, Australië, China, India, Japan Nieuw-Zeeland en Zuid-Korea. Maar niet de Verenigde Staten.

Kerende kansen

Diplomaten uit Asean-landen bevestigden tegenover Reuters niet alleen dat China veel diplomatiek werk heeft verzet, maar ook dat potentiële verdragspartners positief tegenover het plan staan. Dat was nog niet zo lang geleden wel anders. Totdat president Trump een streep haalde door TPP, het Trans-Pacific Partnership, een vrijhandelsverdrag voor landen rond de Pacific, maar juist zonder China.

Daarmee heeft Trump de VS buitenspel gezet en China aan een betere onderhandelingspositie geholpen. De verwachting is niet dat op de top in Singapore al een doorbraak wordt bereikt. Maar als de Asean-leiders het idee actief gaan ondersteunen komt RCEP een stuk dichterbij. Mogelijk dat er dan al in 2019 spijkers met koppen worden geslagen.

Schaakbord

Li en president Xi Jinping hebben deze week de taken verdeeld. Terwijl Li in Singapore is, vliegt Xi vooruit naar Papoea-Nieuw-Guinea. Daar is later deze week de leiderstop van de Aziatisch-Pacifische economische samenwerking (Apec), maar Xi is er al bij als de vroege gasten onder de twintig regeringsleiders komen.

De conferentie belooft nogal een spektakel te worden: er is een gloednieuw  conferentiecentrum gebouwd, Maserati's en Bentleys ingevlogen en alle wegen zijn opgeknapt. Allemaal met Chinese hulp. Zo staat China ook in Papoea-Nieuw-Guinea vooraan bij de Apec-conferentie. Trump is daar opnieuw niet bij. Pas eind deze maand op de G20-top zien we Trump terug op het wereldtoneel. Dan hoopt hij Xi te overtuigen dat China moet capituleren voor Amerika's eisen.