Vrede aan de vergadertafel; onrust op zee

In Vientiane, de hoofdstad van Laos, kwamen de tien Asean-leiders en de Chinese premier Li Keqiang dinsdag bijeen voor een driedaagse top, met eigenlijk maar één agendapunt: de Zuidchinese-Zee. Vergaderd wordt over een code of conduct, een set afspraken hoe de landen praktisch omgaan met territoriale geschillen.

De delegaties lieten woensdag doorschemeren dat de sfeer opperbest is en dat er vooruitgang wordt geboekt. Doel is om dit jaar nog overeenstemming te bereiken over de gemeenschappelijke uitgangspunten voor zo'n gedragscode. Daarna kan pas over daadwerkelijke afspraken worden gesproken.

Feestvreugde

Zo'n tweetrapsraket is nodig omdat de standpunten muurvast zitten. China heeft overlappende claims op landmassa's en de zee eromheen met vier Asean-leden, Vietnam, Brunei, Maleisië en de Filipijnen. Bovendien betwist China visserijrechten met Indonesië.

Het is voor het eerst dat de Zuidchinese-Zee op de agenda staat sinds de uitspraak van het Permanente Hof van Arbitrage, die in juli gehakt maakte van China's aanspraken op het grootste deel van de Zuidchinese-Zee. Iedereen beweegt voorzichtig om deze olifant in de kamer heen. Om China niet voor het hoofd te stoten wordt hooguit de formulering 'in overeenstemming met het recht' gebruikt. Toch hopen een aantal Asean-landen dat de uitspraak het Chinese standpunt in beweging brengt.

Domper

Het optimisme dat de tijd rijp is om zaken te doen, kreeg een domper te verwerken toen het Filipijnse ministerie van defensie foto's verspreidde van Chinese schepen bij de omstreden Scarborough-schol. Daarop zijn kustwachtschepen en baggervaartuigen te zien. De Filipijnen zijn bang dat China een kunstmatig eiland in omstreden gebeid wil realiseren.

De Filipijnse regering besloot de foto's te delen uit woede over de ontkenning van de Chinese ambassadeur in Manilla dat zijn land schepen naar het gebied had gestuurd. Het Chinese ministerie van buitenlandse zaken volhardde woensdag in die ontkenning: "Er zijn alleen kustwachtvaartuigen voor veiligheidsredenen. Er wordt niet gebouwd of gebaggerd", aldus een woordvoerder, die eraan toevoegde dat 'sommige mensen' de situatie opkloppen door onjuiste informatie te verspreiden.